Sporcu Rehabilitasyonu
Sporcu Rehabilitasyonu
Spor Yaralanması Nedir?
Spor müsabakaları veya antrenmanları sırasında kas ve iskelet sisteminin ekstra kuvvetlerle karşılaşması sonucu dayanıklılık sınırları aşılabilir. Bu durumun neticesinde spor yaralanmaları olarak adlandırılan problemler ortaya çıkar. Sadece profesyonel sporcular değil, amatör branş sporcuları, sağlıklı kalmak için spor yapan kişiler, dans ile ilgilenen kişiler, sahne sanatçıları ve diğer bazı meslek grupları da spor yaralanmalarına maruz kalabilmektedir.
Sporcu Rehabilitasyonu Nedir?
Sporcu rehabilitasyonu, spor aktiviteleri esnasında oluşan yaralanmaların tedavi edilip, spor hayatına dönebilmesini sağlayan ve tekrar yaralanmaların önüne geçmeyi amaçlayan aynı zamanda sakatlık geçmişi olmayan kişilerde de yaralanma riskini minimuma indirmeyi hedefleyen rehabilitasyon programlarının tümüdür.
Sporcu rehabilitasyonu, oldukça uzun süre alan, detaylı ve koordine bir ekip çalışmasını gerektiren bir tedavidir. Bu ekibin içinde hastalığın uzmanı olan doktor ve fizyoterapist tedavi başlangıcında anahtar rol üstlenir. Sporcunun rahatsızlığı ve branşı yapılacak rehabilitasyon programında önemlidir.
Sporcu Rehabilitasyonunda Süreç Nasıl İşler?
Sporcu olmayan bireylerde uygulanan rehabilitasyon programlarındaki yöntem, teknik ve yaklaşımlarla, her zaman hızlı sonuçlar alınamayabilir. Sportif ortamın yarışmacı yapısı nedeniyle ve ayrıca sporcuların spordan uzak kalma sürelerinin mümkün olduğunca kısa tutulması gerektiğinden, rehabilitasyon programının sporcu olmayan bireylere göre daha agresif bir şekilde planlanması gerekebilir. Bu nedenle spora ve spor branşına özgü fonksiyonel egzersizlerin de bulunduğu kişiselleştirilmiş program ile, klasik temelli rehabilitasyon programlarının sentezlenmesi büyük önem arz etmektedir.
Sporcu rehabilitasyonunda süreç ilgili hekimin yönlendirmesi ve alanında uzman fizyoterapistin klinik karar vermek, problem çözebilmek amacıyla yapmış olduğu sporcuya özel analiz ve değerlendirmelerin yapılması ile yaralanmadan hemen sonra başlar ve spora dönüşe kadar geçen süreci kapsar ayrıca yeniden yaralanmaları önlemek için spora dönüş sonrasındaki süreç de sporcu rehabilitasyonunun konusunu oluşturur.
Rehabilitasyonun hedefleri sporcunun yapmış olduğu spordaki aktivite seviyesi ve yaralanmanın tipi göz önünde bulundurularak belirlenir. Sporcu rehabilitasyonunda hedefler; ağrı ve ödem kontrolü, eklem hareket alanının ve yumuşak dokuların esnekliğinin kazandırılması, kas kuvvet ve enduransının geliştirilmesi, spora özel beceri paternlerinin geliştirilmesi, kardiovasküler enduransın geliştirilmesi ve yeniden yaralanmanın önlenmesine yönelik koruyucu egzersizlerin devamlılığının sağlanmasıdır.
Her yaralanma her sporcu ve spor branşı için farklı önemde olabilir. Örneğin lateral epikondilit bir tenis sporcusu için ciddi bir öneme sahip iken, bir basketbolcu için çok önem arz etmeyebilir. Bu nedenle her bir rehabilitasyon programının kişinin yaralanması, yapmış olduğu iş ve spor göz önüne alınarak planlanması kritik bir öneme sahiptir. Rehabilitasyon protokolleri oluşturulurken, mutlaka bireysel farklılıklar da göz önünde bulundurulmalıdır.
Sporcu Rehabilitasyonunun Önemi
Hayatını fiziksel aktivite ve performans ile kazanan (profesyonel sporcular, tiyatrocular, dublörler, bale ve dans sanatçıları vb. gibi) birçok hassas meslek grubu bulunmaktadır. Bu kişilerde meydana gelebilecek herhangi bir fiziksel problem yaptıkları işten uzak kalmalarına neden olacak, maddi ve manevi kayıplarla sonuçlanabilecektir. Bu nedenle normal fizik tedavi ve rehabilitasyon hastalarından farklı olarak, bu kişilerin mümkün olan en kısa sürede normal çalışma düzenlerine ve eski performanslarına kavuşmaları ciddi önem taşımaktadır.
Sporcu rehabilitasyonunda problemlere müdahil olma süresi de büyük önem taşımaktadır. Problemlere yapılan acil müdahale ile işlev, fonksiyon ve performans kayıplarında azalma gözlenirken, geç yapılan müdahalelerde ise geri dönüş sürelerinde belirgin uzamalar olabilmektedir.
Sporcu Rehabilitasyonunda Neler Amaçlanır?
Sakatlanan sporcu veya profesyonel meslek sahibinin becerilerine ve eski performansına tekrar kavuşabilmesi hem sağlık hem de maddi açıdan birincil önemdedir.
Rehabilitasyondan beklentiler;
Ağrının giderilmesi, ödem ve inflamasyon‘un azaltılması (bu amaçla istirahat, soğuk uygulama, kompresyon, elevasyon ve stabilizasyon yöntemleri uygulanır)
Kas kuvvetinin ve dayanıklılığın yeniden kazanılması
Sakatlık sonucu meydana gelen fonksiyonel kapasiteyi kısıtlayıcı faktörlerin ortadan kaldırılması ve eklem hareket açıklığının normal değerlere döndürülmesi
Kaybedilen kardiyovasküler enduransın geri kazanılması
Bireyin mesleğine, kendisine özgü olan becerilerine ve performasına geri ulaşması
Aerobik kapasite ve dayanıklılığın yeniden sağlanmasıdır.
Tüm bu parametrelerin uygun zamanlarda, doğru programlarla, uygun tempoda uygulanması ve geliştirilmesi sporcu rehabilitasyonun temel unsurlarındandır. Tam anlamıyla spora, sahalara veya sahnelere dönüş bu özelliklerin düzgün bir şekilde tamamlanması ile mümkün olacaktır.
Spor yaralanmalarının oluşma mekanizmalarında antrenman teknikleri, sporda kullanılan alet ve ekipmanlarda önemli rol oynayabilir. Bu hususlar da dikkate alınmalı ve gereken önem gösterilmelidir.