Spinal Kord Yaralanmaları
Spinal Kord Yaralanmaları
Omurilik, omurganın içinde yer alan beynin devamı olarak santral sinir sisteminin bir parçasını oluşturan yapıya verilen isimdir. Omurilik beyinden çıktığı yerden itibaren boyun, sırt, bel ve kuyruk sokumuna kadar 33 adet kemik yapının oluşturduğu omurga denilen yapının içerisindeki kanalda seyreder ve bu kemik yapı tarafından korunur.
Omurgaların herhangi bir sebeple çıkması, kayması veya kırılması sonucunda omurilik zarar görebilir. Meydana gelebilecek zararlar ve oluşacak klinik tablo, yaralanma seviyesi ve şiddetine bağlı olarak değişkenlik gösterir. Bu tabloya genel olarak omurilik yaralanmaları adı verilir.
Semptomlar, omuriliğin yaralanma seviyesinin altındaki vücut kısımlarında kas fonksiyonu, duyu veya otonomik fonksiyon kaybını içerebilir. Yaralanma, omuriliğin herhangi bir seviyesinde meydana gelebilir ve daha düşük sakral segmentlerde uyuşukluk, kas işlevinde fonksiyonel azalma veya tam bir his ve kas fonksiyonu kaybı görülebilir.
Hasarın yerine ve ciddiyetine bağlı olarak semptomlar, bağırsak veya mesane inkontinansı dahil olmak üzere uyuşukluktan tam felce kadar değişen tabloları içerir. Uzun vadeli sonuçlar da tam iyileşmeden kalıcı tetraplejiye (kuadripleji olarak da adlandırılır) veya paraplejiye kadar geniş bir yelpazede değişir. Komplikasyonlar arasında kas atrofisi, istemli motor kontrol kaybı, spastisite, bası yaraları, enfeksiyonlar ve solunum problemleri yer alabilir.
Vakaların çoğunda hasar; trafik kazaları, ateşli silah yaralanmaları, sığ suya atlama, düşmeler veya spor yaralanmaları gibi fiziksel travmalardan kaynaklanır, ancak enfeksiyon, yetersiz kan akışı ve tümörler gibi travmatik olmayan nedenlerden de kaynaklanabilir.
Omurilik Yaralanmasının Sınıflandırılması
Tetrapleji (quadripleji): Dört ekstremitede fonksiyon kaybını ifade eder. Servikal bölgedeki hasar sonucu oluşur. Kol, gövde, bacak ve pelvik organlarda motor ve duyusal fonksiyonları azalmasına tetraparezi kaybolmasına da tetrapleji denir. Komplent ve inkomplent şeklinde görülebilir.
Parapleji: Alt ekstremitedeki fonksiyon kaybını ifade eder. Torasik, lomber ve daha az olarak da sakral segmentlerindeki hasar sonucu oluşur. Gövde, bacak ve pelvik organlarda duyusal ve motor bozukluk gelişir. Parapleji deyimi konus medullaris ve kauda ekina lezyonları içinde kullanılabilir. Komplent ve inkomplent şeklinde görülebilir.
Omurilik Yaralanmalarında Rehabilitasyon Süreci Nasıl İşler?
Omurilik yaralanmalarında erken dönemden itibaren fizyoterapi uygulanmalarının önemi çok büyüktür. Erken dönem rehabilitasyon programlarında; eklemlerin kontraktüre karşı korunması, kas ve solunum fonksiyonların geliştirilmesi, hastaların ayakta duruş̧ pozisyonuna alıştırılarak toleranslarının arttırılması, sekonder(ikincil) komplikasyonların önlenmesi hedeflenir.
İlerleyen süreçte hastanın klinik durumuna göre egzersiz yaklaşımları belirlenir. Kas kuvvet ve endurans egzersizleri, eklem hareket açıklığına yönelik egzersizler, transfer uygulamaları, oturma-yürüme dengesi, ayakta durma ve yürüyüş egzersizleri gibi egzersiz programları kişiye özel olarak uygulanır. İhtiyaç doğrultusunda ortezleme uygulamalarına da başvurulabilir.
Hedeflere ulaşmak için hastanın çok iyi şekilde analiz edilip, gerekli rehabilitasyon programı oluşturulmalı, belirlenen gerçekçi hedefler doğrultusunda yaşam modifikasyonu yapılarak maksimum katılımı ve motivasyonu sağlanmalıdır.