Skolyoz Tedavisi
Skolyoz Tedavisi
Skolyoz (Omurga Eğriliği) Nedir?
Omurgamız başımız ile bacaklar arasında uzanan ve vücut ağırlığımızın üçte ikisini taşıyan bir köprü gibidir. Omurgamız, omur denilen 23 tanesi hareketli toplam 33 kemikten oluşur.
Bu kemikler birbirlerine bağ dokusu, eklemler ve disk dediğimiz yastıkçıklarla bağlanır. Aynı zamanda hareketleri sağlayan ve omurların her birine bağlanan güçlü omurga çevresi kaslarımız vardır.
Merkezi sinir sisteminin en önemli bölümlerinden biri olan omurilik de omurganın içinde yer alır. Omurga, omuriliği içinde barındırır ve korur.
Omurilik beyin ile kol, gövde ve bacaklar arasında irtibatı sağlayan ve beyinden bu bölgelere emir getiren ve götüren sinir dokusundan oluşur.
Tıpkı bir elektrik kablosu gibi görev yaparak; el ve kollarımızın, ayak ve bacaklarımızın, duyu fonksiyonumuzun çalışmasını sağlar.
Omurga ayrıca nefes almamıza yardımcı olur, idrar ve dışkı fonksiyonlarını kontrol eder. Omurgamız bedenimizi döndürmemiz, başımızı çevirmemizi sağlar. İç organları korur. Sağlıklı bir omurga için dik durmak, ağır yük kaldırmamak ve doğru oturmak önemlidir.
Omurganın sağ ya da sol tarafa doğru eğrilmesi ile karakterize olan skolyoz, günümüzde yaygın olarak görülen ortopedik bir problemdir. Hareket kabiliyetinin kısıtlanması ve hastalığın çeşitli semptomları nedeniyle kişiler günlük hayatlarında sıkıntı yaşayabilmektedir.
Eğrilik derecesi değişen hastalığın tedavisi de bu dereceye ve belirtilere göre planlanmaktadır. Kendiliğinden düzelme ihtimali çok düşük olan omurga eğriliği fizik tedavi, skolyoz egzersizleri ve cerrahi müdahaleler sayesinde tedavi edilebilmektedir.
Skolyozun Görülme Sıklığı Nedir?
•Skolyoz, toplumda yaklaşık %2 ila 4 oranında görülür.
•Bunlardan çok büyük bir kısmı düşük dereceli eğriliklerdir. Kız çocuklarda erkek çocuklara göre yaklaşık 8-10 kat daha sık görülebilir.
•Omurgasında eğriliği olan kişilerin ancak yüzde 10’unda skolyoz, tedavi gerektirecek dereceye ilerler.
•Düzenli egzersiz yapma, sırt kaslarını güçlü tutma, kondisyonu artırma ve daha formda olma skolyoz takibinin ve tedavisinin hemen her basamağında yer alan vazgeçilmez öğelerdendir.
Skolyoz Belirtileri Nelerdir?
Erken dönemde çok fazla belli olmayan skolyoz belirtisi ilerleyen dönemlerde farklı sağlık problemlerine de neden olabilmektedir.
Sırt ağrıları, en yaygın görülen belirti olduğu için hastalar genellikle skolyoz ağrısı nasıl olur şeklinde araştırma yapmaktadır. Skolyozun şiddetine ve türüne göre vakadan vakaya değişen skolyoz belirtileri şunlardır:
•Omurganın sağ ya da sol tarafa doğru eğilmesi,
•Omurgada gözle görülebilen kavis,
•Omuz ve kalçada asimetri,
•Dik durmada zorluk çekme,
•Nefes darlığı,
•Yürümede yaşanan problemler,
•Sırt, bel ve omuz ağrısı,
•Kıyafetlerin vücuda tam oturmaması.
Skolyoz Tanısı Nasıl Konulur?
Erken dönemde teşhis edilen skolyoz hastalığı tedavinin çok daha olumlu sonuçlar vermesini sağlamaktadır. Bunun için, özellikle ergenlik dönemindeki çocuklarda okul taramaları sayesinde cerrahi operasyona gerek kalmadan skolyoza müdahale şansı doğmaktadır.
Yetişkinlerde ise skolyoz tanısı için fiziksel muayene gereklidir. Muayene sırasında eğriliği görebilmek amacıyla hastalardan öne doğru eğilmeleri istenmektedir. Aynı zamanda, hastalar ayakta dururken de eğrilik gözle görülmektedir.
Skolyoz tanısında muayene bulgularının yanı sıra görüntüleme yöntemlerinden de yararlanılmaktadır. Hastaların öne, yana ya da arkaya eğilerek çektirdiği skolyoz röntgen sonuçlarına göre derece de belirlenmektedir.
Röntgenle birlikte manyetik rezonans (MR) ve bilgisayarlı tomografi (BT) de teşhiste kullanılmaktadır. Bacak ve sırt bölgelerinde ağrı ve bağırsak problemleri gibi belirtiler gösteren hastalarda genellikle MR’dan yararlanılmaktadır.
Bununla birlikte, 40 dereceden yüksek eğriliklerin olduğu skolyozda kemik ve omurgayı daha iyi görebilmek için bilgisayarlı tomografi istenmektedir.
Bebeklerde Skolyoz Nasıl Anlaşılır?
Skolyoz, genellikle ergenlik döneminde görülse de bebeklerde de ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle çoğu kişi bebeklerde skolyoz neden olur merak etmektedir. Konjenital skolyoz olarak da bilinen doğumsal skolyoz ilerleyici olduğu için erken tanı büyük önem taşımaktadır.
Sırtta görülen anormal çıkıntılar, deride renk değişiklikleri ve sırt bölgesinde kıllanma gibi belirtiler görülmektedir. Aynı zamanda, röntgen grafisi başta olmak üzere görüntüleme yöntemleri de bebeklerde skolyozun teşhisinde kullanılmaktadır.
Skolyozun Dereceleri Nelerdir? Neden Önemlidir?
Omurga eğrilikleri derece olarak ölçülmektedir. Rahatsızlığın skolyoz olarak adlandırılması içinse eğriliğin 10 derece ve üzerinde olması gerekmektedir. 10 derece skolyoz ve altındaki eğrilikler skolyoz değil spinal asimetridir.
Skolyoz dereceleri hafif, orta ve şiddetli olmak üzere üçe ayrılmaktadır. Hafif skolyoz 20 dereceden daha az olan eğriliklerdir.
20 derece skolyoz görüntüsü genellikle tedaviye ihtiyaç duyulmadığını anlatmaktadır. Bununla birlikte eğrilikte artış olup olmadığının anlaşılması için hastaların düzenli kontrole gitmesi gerekmektedir.
20 ve 40 derece arasındaki eğrilikler ise orta düzeyde skolyoz olarak adlandırılmaktadır. Çoğunlukla 10-15 yaş arasında teşhis edilen 20 ya da 30 derece skolyoz görüntüsü korse ve fizik tedaviyle iyileştirilmektedir.
Şiddetli skolyozda ise eğrilik 40 derecenin üzerindedir. 40 derece skolyoz görüntüsü ve üzerindeki eğrilikler şiddetli belirtiler gösterdiği için çoğu hasta cerrahi operasyonla tedavi edilmektedir.
Skolyoz Tedavisi Nasıl Uygulanır?
Skolyoz tedavisi; hastaların yaşı, eğriliğin derecesi ve yeri, yetişkinlerde ağrıların şiddeti, fiziksel muayene ve görüntüleme yöntemleri bulguları, eğrilik derecesinde zaman içinde görülen artış gibi nedenler göz önünde bulundurularak ve kişiselleştirilerek planlanmaktadır.
Skolyoz röntgeni ve muayane sayesinde konan erken tanı, skolyozun üç boyutlu tedavisinin başarısını oldukça artırmaktadır.
Skolyozun tedavisinde gözlem, korse tedavisi, fizik tedavi, üç boyutlu skolyoz tedavisi, schroth tedavisi ve cerrahi operasyon uygulanmaktadır. Tedavinin ilk seçeneği olan gözlem genellikle 20 derecenin altındaki eğriliklerde uygulanmakta ve zaman içinde eğriliğin ne kadar arttığını göstermektedir.
Skolyozda üç boyutlu fizik tedavi uygulamaları, schroth ve cerrahi operasyon özellikle yetişkinler ve daha şiddetli vakalar için uygundur. Bununla birlikte hem çocuklarda hem de yetişkinlerde skolyoz tedavisi için en son olarak cerrahi operasyonlara başvurulmaktadır.
Skolyoz Hastalarına Korse Tedavisi
Küçük yaştaki çocuklar ve bebeklerin tedavisinde, omurga eğriliğini kontrol altına almak amacıyla skolyoz korsesi kullanılmaktadır. Korse tedavisi, özellikle eğriliğin 20 derece ila 40 derece arasında olduğu orta düzey skolyozda etkin yöntemlerden biridir.
Bazı durumlarda, kemik gelişimi devam eden çocuklarda 60 dereceye kadar da korse kullanımı uygun olmaktadır. Bu yöntem eğriliğin düzelmesini sağlamamakla birlikte ilerlemesini durdurmaktadır. Çocukların yaşları arttıkça korseler değiştirilmektedir.
Skolyoz Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Diğer tüm hastalıklarda olduğu gibi skolyoz da tedavi edilmediği takdirde farklı sağlık sorunlarını ortaya çıkarabilmektedir. Özellikle eğriliğin kontrol altına alınmadığı ve ilerlemeye devam ettiği durumlarda göğüs kafesi daralmakta ve hastalar nefes almada zorluk çekmektedir.
Gelişme çağındaki çocuklarda nefes darlığı gibi sorunların ortaya çıkmaması için uygun tedavi şarttır.
Skolyoz Ameliyatı
Cerrahi olmayan yöntemlerle eğriliğin ilerlemesinin durdurulamaması ve semptomların devam etmesi durumunda skolyoz ameliyatı yapılmaktadır. Bu nedenle, ileri düzeyde omurga eğriliği bulunanlar skolyoz ameliyatı nedir araştırması yapmaktadır.
Gelişimini tamamlayan yetişkinlerde genellikle omurgayı sabitleyici operasyonlar uygulanmaktadır.
Spinal füzyon; hastaların vücutlarının bir bölgesinden alınan kemiklerin yanı sıra metal çubuklar, teller ve vidaların omurga eğriliğini düzeltmek amacıyla kullanılması işlemidir. Özellikle 10 yaşın altındaki küçük çocuklarda ise füzyon ameliyatı tavsiye edilmemektedir.
Skolyoz ameliyatı sonrası iyileşme süreci ise diğer operasyonlara göre daha uzun sürmektedir. İlk 1 hafta gözetim altında tutulan hastalar 1 ay içinde günlük hayatına dönebilmekte, 3. aydan itibaren ise spor aktivitelerinde bulunabilmektedir.
Skolyoz Hastaları Nasıl Yatmalı?
Skolyoz hastalarının genellikle sırt üstü yatması tavsiye edilmektedir. Bu şekilde yatmanın en önemli nedenlerinden biri omurgaya eşit yük bindirmektir. Bu sayede omurga eğriliğinin ilerlemesinin önüne geçilebilmektedir.
Skolyoz hastaları sırt üstünün yanı sıra yan da yatabilmektedir. Bu pozisyonda bacakları bükmek ve diz altına yastık gibi bir destek koymak da hastalara iyi gelmektedir. Yüz üstü yatmak ise sırtın düzleşmesine neden olduğu için önerilmemektedir.
Yatakların ise orta sertlikte ya da sert olması gerekmektedir. Skolyoz ameliyatı olanlar ise operasyondan sonra sırt bölgelerini korumak amacıyla destekleyici atel gibi ürünler kullanmaktadır.
Üç Boyutlu Skolyoz Tedavisi ve Schroth Yöntemi Nedir?
Skolyozun 3 boyutlu bir deformite olması nedenine dayanarak oluşturulan Üç boyutlu Skolyoz rehabilitasyonu yöntemi, bozulmuş postural vücut dengesini tüm düzlemlerde yeniden düzeltmeyi amaçlar.
Dengesiz duruşun düzeltilmesi ve düzeltilmiş duruşun günlük yaşamda sürekliliğinin sağlanmasını hedefler.
Skolyoz için özelleştirilmiş bu yöntem; Core stabilizasyon, rotasyonel solunum, pelvik düzeltme, doğru pozisyonlama, uygun mobilizasyon, miyofasial gevşetme, germe egzersizleri, postüral farkındalığa yönelik günlük yaşam aktivitelerini içermektedir.
Rotasyonel solunum teknikleri skolyozdan nedeniyle duruşu değişen göğüs kafesinin tekrar düzeltilmesi için kullanılır ve bu yönteminin en önemli prensiplerinden birisidir.
Nefes tekniklerini içeren egzersizler, eğriliğin şekline ve yönüne göre kişiye özel olarak belirlenir.
Üç Boyutlu Egzersiz Yöntemi Kimler için Uygundur?
Egzersiz yöntemi, Skolyoz tanısı almış her yaştan birey için kullanılabilmektedir. Cerrahi operasyon sonrası da dahil olmak üzere Skolyozun tüm rehabilitasyon aşamalarında yardımcı olabilmektedir.
Bilimsel literatürdeki klinik çalışmalar bu egzersiz yönteminin eğriliğin ilerlemesini durdurabileceğini, azaltabileceğini, cerrahi operasyon gereksinimini ve ağrıyı azalttığını, vital kapasiteyi arttırdığını göstermiştir.