Siyatalji
Siyatalji
Siyatik Ağrısı Nedir?
Siyatik sinir, bacağın arka bölgesinden başlayarak aşağıya doğru uzanır. Diz eklemi bölgesinde dallara ayrılarak motor ve duyu fonksiyonlarını yerine getirir.
Siyatik sinirin görevi, kalça , bacak ve ayak kaslarına omurilikten aldığı motor iletileri iletmek ve periferden aldığı duyuları omuriliğe ulaştırmaktır.
Siyatik sinirde meydana gelebilecek gerilme, sıkışma, zedelenme gibi travmatik durumlar bacak bölgesine yayılan bir ağrı hissedilmesine neden olabilir.
Bu ağrılar çok eski zamanlarda da tanımlanmıştır. İlk kez 1746 yılında Cotugno, siyatik bulgulardan bahsetmiştir.
Eski Yunanlılarda ‘ischias’ kalça, bel ve bacak çevresindeki ağrı olarak tanımlanmış, Hipokrat ise bu ağrıyı 40-60 yaş arası erkekleri etkileyen bir ağrı olarak tanımlamıştır.
Siyatik ağrıları iki şekilde ortaya çıkabilir. Ağrılar ya devamlı fakat hafif seyreder ya da arada bir şiddetli, ani ağrılar olarak görülür.
Siyatik Ağrısı Türleri
Siyatik ağrısı farklı tiplerde görülebilir:
1. Akut Siyatik:
Başlangıç evresinde olan ve genellikle 4-8 hafta süren siyatik sinir ağısıdır. Ağrılar genellikle hafif seyreder.
2. Kronik Siyatik:
8 haftadan daha uzun süren, zamanla azalmayan, kalıcı olarak seyreden siyatik ağrısıdır.
3. İki Taraflı (Bilateral) Siyatik:
Bilateral siyatik, her iki bacakta birlikte görülür. Bu tip siyatik nadirdir. Omur veya diskteki dejeneratif değişikliklerden, kauda ekuina sendromu gibi ciddi durumlardan kaynaklanabilir.
Siyatik Ağrısı Belirtileri
Belden ayağa kadar uzanan ağrı ile karakterize olan siyatik ağrısı, kişinin kalçasından topuğuna doğru çekildiğini hissetmesine neden olur.
Hareket ile ağrı daha da şiddetlenebilir. Ağrı, bacak ve ayak bölgesinde siyatik sinirin geçtiği bölge boyunca his ve güç kaybına yol açabilir.
Ağrı şiddetine göre kişi günlük yaşamında bazı aktiviteleri yapmak da zorlanabilir. Çoğunlukla kişi dik durmakta zorlanır ve bir tarafa doğru eğilir.
Yürüme esnasında ağrı hissedilen tarafta ayak sürükleme problemi görülebilir. Ayakların ve ayak parmaklarının alt tarafında ağrı, uyuşma ve karıncalanmanın yanı sıra iğne batmasına benzer bir his de duyulabilir.
Şiddetli vakalarda bacaklarda hareket kaybı görülebilir. Ayrıca mesane ve bağırsakların kontrol edilememesine bağlı olarak idrar kaçırma gibi acil müdahale gerektiren şikayetler de ileri siyatik vakaları belirtileri arasında yer alır.
Hastalığın tedavi edilmemesi durumunda ağrılı bacağa ait kaslarda incelme ve kısalma görülebilir.
Siyatik Tanısı Nasıl Konur?
Hastanın anlatacağı klinik hikaye teşhis için çok önemlidir. Çünkü bu ağrının tarifi değerlendirme aşısından ciddi öneme sahiptir.
Kalçadan topuğa kadar uyuşma, ağrı ya da karıncalanma hissi varlığı siyatik tanısında önemlidir. refleksler ile birlikte, hareket ve duyu kaybı olup olmadığının kontrol edilmesi de tanı için çok değerlidir.
Gerek duyulduğu durumlar MR, BT gibi ileri radyolojik tetkiklerle ayırıcı tanıya gidilmelidir.
Siyatik Neden Olur?
Siyatik, sıklıkla fıtıklaşan bir disk nedeni ile oluşsa da, pek çok farklı nedenlerden dolayı meydana gelebilir.
Siyatik sinir bel bölgesinde, kalça kasları arasında ve diz ekleminin arka bölümünde olmak üzere üç farklı bölgede sıkışabilir veya travmaya maruz kalabilir.
Bunun sonucu olarak da hissedilen belirtiler değişiklik gösterebilir. Siyatik ağrısının nedenleri arasında;
•Hareketsizlik;
•Ağır kaldırmak; mesleki olarak yük kaldırma zorunluluğu olanlar veya sporcularda siyatalji daha sık görülür.
•Obezite; omurgaya binen yükün artması nedeniyle.
•Diyabet; özellikle pe riferik sinir hasarı oluşturarak neden olabilir.
•İleri yaş; özellikle kas, kemik ve kemik çevresindeki dokuların zayıflamasına bağlı olarak gelişebilir.
•Travma ve gebelik.
Siyatik Hastalığı (Siyatalji) Nasıl Önlenir?
Yaşamınızda aldığınız önlemler, günlük yaşam modifikasyonları, egzersizler, bilinçli yapılan aktiviteler siyatik sinir sıkışmasını önleyebilir. Genel olarak siyatik ağrısından kaçınmak için;
•Sık ve düzenli egzersiz yapın.
•Yanlış pozisyonda iken ağırlık kaldırmaktan kaçının (bel fıtığı riskinizi azaltın)
•Sigara ve zararlı alışkanlıklardan uzak durun (kas iskelet sistemi sağlınızı koruyun)
•Otururken kalça bölgesine baskı yapabilecek dış etkenleri elimine edin (cüzdan, cep telefonu vb).
•Ani ve aşırı zorlayıcı hareketlerden kaçının.
Siyatik Ağrısı Tedavisi
Siyatik ağrıları, kronik bir seyire doğru ilerliyor ve evde uyguladığınız basit yöntemlerle rahatlamıyorsa tedavi edilmelidir.
Belirtilerin ilerlemesini ve kronikleşmesini önlemek için siyatik ağrısına erken dönemde müdahale edilmesi gerekir. Siyatik tedavisi cerrahi olmayan veya cerrahi yöntemleri içerebilir.
Siyatik ağrısı tedavisinde öncelikle cerrahi olmayan konservatif yöntemler tercih edilir. Tedavi, manuel terapi, fizik tedavi egzersizleri, ilaçlar, enjeksiyonlar ve alternatif tedavilerin birlikte kullanımıyla uygulanır.
Uygulanacak tedavi yöntemleri hastalığın şiddetine, hastanın genel durumuna ve siyatik sinirin maruz kaldığı baskının nedenine bağlı olarak değişiklik gösterir.
Bazı hafif belirtilerle seyreden hastalarda ağrı kesici, kas gevşetici ve antienflamatuar ilaçlar ile rahatlama sağlanabilmektedir.
Medikal tedaviye rağmen devam eden şikayetleri olan hastalara, epidural steroid ilaç enjeksiyonu da uygulanabilir.
Kortikosteroid ilaçlar, omuriliği çevreleyen kanal olan epidural boşluk adı verilen bir alana enjekte edilir. Yapılan enjeksiyon ile siyatik ağrısı tedavi edilebilir.
Siyatik ağrıları azaldığında ağrıların tekrar etmemesi ve daha iyi bir postür için düzenli egzersize devam edilmelidir.
Fizik tedavi programları, manuel terapi, güçlendirme, germe ve aerobik egzersizlerin bir kombinasyonunu içerir. Fizik tedavi, birçok siyatik ağrısı tedavisinin temel unsurudur.
Siyatik tedavilerinde uygulanan fizik tedavi ve egzersizlerin temel amaçları şunlardır:
•Bel, karın, ve kalça kaslarını güçlendirmek,
•Core stabilizasyon kaslarının kuvvetlendirmek,
•Kasların esnekliğini sağlamak,
•Ağrıları azaltmak,
Cerrahi olmayan siyatik tedavi yöntemleri uygulandıktan sonra ağrı devam ediyor ve hatta artıyorsa cerrahi müdahale yapılabilir.
Siyatik ağrısı, ağrının kaynağına göre lomber laminektomi ve diskektomi gibi cerrahi yöntemlerle tedavi edilebilir.
Lomber laminektomide sinir kökü sıkışması veya tahriş kaynaklarını ortadan kaldırmak hedeflenirken, diskektomide sinir kökü altındaki disk materyalinden veya sinir kökü üzerindeki kemikten küçük bir parça çıkarılır.
Her iki cerrahi uygulamada da başarılı sonuçlar elde edilerek siyatik hastalığı tedavi edilebilir.