Osteoartrit ve Fizik Tedavi
Osteoartrit ve Fizik Tedavi
Osteoartrit Nedir, Belirtileri ve Tedavisi Nelerdir?
Osteoartrite özellikle 50 yaş üzerinde kadınlarda daha sık rastlanır ve yük taşıyan eklemlerde görülür. Bu hastalıkta, sabahları hareket kısıtlılığı, ağrı, ödem, yük bindirmede güçlük gibi şikayetler mevcuttur.
Eklemin kıkırdak yapısı bozulurken kemik dokuda da yapısal değişiklikler oluşur. Kemiklerde küçük osteofit adı verilen çıkıntılar meydana gelir.
Eklem içindeki hareketi kolaylaştıran synovial sıvıda azalma olması eklem hareketlerinin zorlaşmasına ve eklemde ağrının oluşmasına sebebiyet verir.
Özellikle kadınlarda yaşla birlikte değişen hormonal etkiler, fazla kilolar, yanlış yapılan hareketler gibi etmenlere bağlı olarak kas kütlesi azalır, eklemler zayıflar, vücudumuzun ağırlığını önce kaslar sonra eklem bağ kemik dokular taşırken kasların zayıf olması ekleme aşırı yük binmesine sebebiyet verir ve bunun sonucunda eklem dejenerasyonunda hızlı bir artış meydana gelir.
Mekanik yüklenmeler eklem dejenerasyonunun oluşumundan sorumlu temel mekanizmayı oluşturur. Eklemlerimizin belli bir yükşenme kapasitesi bulunmaktadır. Aşırı yüklenmeler, ya da belli hareketlerin sürekli tekrarlanması, eklemlerin aşınmasına neden olur.
İlerleyen yaşla beraber kıkırdakların kendini tamir ve yenileme özellikleri de azalır. Osteoartrit gelişmesine neden olan durumlar yapan durumlar;
1.Artan yaş;
60 yaş üzerine çıkıldığında her yıl, osteoartrit rski daha belirgin artar.
2.Fazla kilo;
İnsan vücüdu ideal ağırlığından daha fazla taşıdığı yük taşıdığında, eklemlerdeki aşınma riski artar. Kilonun yaptığı bu yüklenme kalçaya daha az etki ederken, dizde çok daha belirgin hal almaktadır. Bu noktada en önemli faktörlerden birisi de yürüme şeklimizdir.
Yanlış yüklenme alışkanlıkları sonunda, diz eklemi bir travmaya maruz kalmaktadır. Bu tür travmalar da, zamanla kıkırdak yapısında bozulmaya yol açmaktadır.
Bu durum devam ettikçe, diz kıkırdağında sürekli bir tamir çabası gerçekleşir ve bu da ileride osteoartriti tetikler.
3.Kadın olmak;
Yaşla beraber değişen hormonal dengenin ve östrojen azlığının, kıkırdak yapısı üzerine etkisi olduğu düşünülmektedir.
4.Eklem zedeleyici travmalar;
Burada kastedilen, dize alınan darbelerdir. Yüksekten atlamalar, düşme gibi olaylar anlaşılmalıdır.
5.Genetik özellikler;
Yapılan bazı bilimsel çalışmalarda 11 genin osteoartrit ile ilişkili olduğu düşünülmektedir fakat mekanik travmalar bu genetik faktörlerden çok daha etkilidir.
Osteoartrit Tedavisi
Ağrıya yönelik sıcak ve soğuk uygulamalar, akupunktur, TENS, whirlpool, yardımcı cihaz desteği, tabanlık kullanımı, manuel terapi teknikleri ve egzersiz.
Eklem hareket açıklığı korumaya yönelik Fleksiyon, ekstansiyon, rotasyonel germe egzersizleri,
Kas kuvvet kazanımı için izometrik ve izotonik egzersizler.
Günlük yaşam için adaptif cihazlar, mesleki ve diğer günlük aktivitelerin düzgün yapılmasının sağlanması.
Ağrı Tedavisinde Kullanılan Fiziksel Ajanlar
Sıcak Uygulama:
Ağrı ve kas spazmı azalır, kollajen elastikiyeti artar, eklem hareket açıklığı kolaylaşır. Kas kontraksiyon yeteneği artar.
Krioterapi:
Akut enflamasyonda dolaşımı yavaşlatır, ödemi ve ağrıyı azaltır.
Hidroterapi:
Yer çekimini elimine ederek egzersize uygun ortam sağlar. Relaksasyon ve proprioseptif feed back sağlar. Ödem azaltıcı etkisi vardır.
Elektroterapi:
Ağrıya yönelik kullanılır. En çok kullanılan modalite TENS’ dir. Diadinamik akımlar ve interferansiyel akımlar da kullanılmaktadır.
Manuel Terapi Teknikleri:
Kas spazmının çözülmesinde ve eklem hareket açıklığının artırılmasında ciddi etkilere sahiptir.
Egzersiz:
Ağrı yollarının inhibisyonunu sağlar. Gevşemeye katkıda bulunarak ağrı-spazm-ağrı kısır döngüsünü kırar.
Egzersiz tedavisinde temel hedef fonksiyonu arttırırken ağrıyı azaltmaktır.
İstirahat, gevşeme ve egzersiz dengesi iyi ayarlanmalıdır.
Egzersiz ile eklem hareket açıklığı korunur ya da artar, kuvvet, endurans ve eklem stabilitesi artar, yorgunluk azalır ve iyilik hissi artar.
Hareket, eklem ve kıkırdağın beslenmesi ve toksinlerin uzaklaştırılmasına katkıda bulunur.
Akut inflamasyon varlığında ya da ciddi kas güçsüzlüğü varlığında yük taşıyan eklemlere major stres yükleyen egzersizlerden kaçınılır, pasif egzersizler ve istirahat önerilir.
İş ve Uğraşı Terapisi:
Günlük yaşam aktiviteleri ve iş aktivitelerine yönelik gerekli cihazlamalar değerlendirilerek gümlük yaşam aktivitelerinde yaşam kalitesini arttırmak hedeflenir.
Hastaya eklemini nasıl koruması gerektiği ve enerji tasarrufu öğretilir. Hastanın yaşam şekline göre öneriler verilir.
İhtiyaca göre tuvalet yükseltici oturaklar, çorap giyme için yardımcı cihazlar, banyo ve tuvalette yardımcı duvar barları konulması önerilir.
Yürüme Transfer Yardımcıları:
Baston: Yük aktarımına en az katkıda bulunan araçtır. Hızlı yürümeye izin vermesi avantajıdır.
Kanedyen ve Koltuk değneği: Bastondana göre daha stabildir. Dengeyi sağlamak daha kolaydır.
Walker: En stabil olan yürüme yardımcısıdır. Yürüme diğerlerine göre daha yavaştır fakat daha güvenlidir.
İlaç Tedavisi
OA tedavisinde kullanılan ilaçlar, diğer tedavilere destek amaçlı kullanılır.
Osteoartritde asıl tedavi, ilaç dışı tedavidir. İlaç dışı tedavi ile ilaç tedavisi kombine edildiğinde daha çok daha iyi sonuçlar elde edilebilir.
Osteoartriti önleyen herhangi bir ilaç tedavisi olmamasına rağmen eklem hasarını veya yan etkilerin gelişimini yavaşlatacak yöntemler bulunmaktadır.
İlaç tedavisinde steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar(NSAİİ) ve steroidler kullanılır.
İntraartiküler tedavilerde glukokortikoidler, hiyalüronik asit, morfin gibi uygulamalar yapılmaktadır.
Cerrahi:
Cerrahi, şiddetli olgular için bir tedavi seçeneğidir. Eklemde ciddi hasar, ya da tıbbi tedavinin ağrıyı gideremediği durumlarda veya ciddi işlev kaybı varsa, tercih edilir.
Cerrahi olarak, diz veya kalça eklem replasmanı (protez) veya daralan spinal kanalda sinir basısını gideren müdahaleler gerekebilir.