Osteoartrit
Osteoartrit
Osteoartrit (eklem kireçlenmesi), vücuttaki herhangi bir eklemi etkileyebilen çok yaygın bir durumdur. En sık diz, kalça, bel-boyun ve ayak eklemleri gibi vücut ağırlığımızın çoğunu taşıyan eklemleri etkiler. El eklemleri gibi günlük hayatta çok kullandığımız eklemler de sıklıkla etkilenir. Osteoartrit tipik olarak yaşamın ilerleyen dönemlerinde, genellikle 50 yaşından sonra ortaya çıkar ancak eklem yaralanmaları gibi travmatik durumlarda daha erken de görülebilir.
Sağlıklı bir eklemde, kıkırdak adı verilen sert, pürüzsüz ve kaygan bir doku tabakası kemiklerin yüzeyini kaplayarak kemiklerin birbirine karşı serbestçe hareket etmesine yardımcı olur ve kemiklerin sürtünmeden dolayı aşınmasını engeller. Bir eklemde osteoartrit geliştiğinde, kıkırdağın bir kısmı incelir ve yüzey sertleşir. Bu, eklem mekaniğinin olması gerektiği kadar düzgün işlemediği anlamına gelir.
Kıkırdak yıprandığında veya hasar gördüğünde, vücut hasarı onarmaya çalıştığı için eklem içindeki tüm dokular normalden daha aktif hale gelir. Onarım işlemleri eklemin yapısını değiştirebilir ancak genellikle eklemin herhangi bir ağrı ve sertlik olmadan normal şekilde hareket etmesine izin verir. Neredeyse hepimiz yaşlandıkça bazı eklemlerimizde osteoartrit gelişir, çoğu zaman bunun farkında bile olmayabiliriz. Bununla birlikte, onarım süreçleri her zaman çok iyi işlemez ve eklem yapısındaki değişiklikler bazı durumlarda eklemin normal şekilde hareket etmesine ağrı, şişme veya takılma gibi semptomlar nedeniyle engel olabilir.
Örneğin: Eklem kenarında fazladan kemik çıkıntıları oluşabilir. Bu kemik büyümelerine osteofit denir ve bazen hareketi kısıtlayabilir veya diğer dokulara sürtünebilir. Bu osteofitlerin oluşma sebebi, süspansiyon görevi gören kıkırdağın dejenere olması sonucu, ekleme binen yükü dağıtmak için eklem yüzeyini genişletme çabasıdır. Bu çıkıntılar parmak eklemleri gibi bazı eklemlerde sert ve yumrulu şişlikler olarak görülebilir. Eklem kapsülü kalınlaşabilir ve normalden daha fazla sıvı üretebilir bu da eklemin şişmesine neden olabilir. Eklemi çevreleyen ve onu desteklemeye yardımcı olan dokular esneyebilir, böylece bir süre sonra eklem stabilizasyonunda azalma meydana gelir.
Osteoartrit Semptomları Nelerdir?
Osteoartritin temel semptomları, etkilenen eklemlerde ağrı ve bazen sertliktir. Eklem hareket ettirildiğinde ağrı meydana gelir, istirahat ile ağrıda azalma görülür ve gün içerisinde hareketli olunduğu için günün sonunda ağrı daha kötü olma eğilimindedir. Sabah uyandığınızda veya uzun süre hareketsiz kaldığınızda eklemde tutukluk meydana gelebilir, ancak bu genellikle hareket edildiğinde azalma gösterir. Eklem çevresinde hassas noktalar oluşabilir ve etkilenen eklem bazen şişebilir. Eklem normal hareket açısında hareket etmeyebilir ve hareketle birlikte eklem içinden sesler duyulabilir. Bu seslere krepitasyon denir. Eklemin etrafındaki kaslar, ağrı ve hareket kısıtlılığından dolayı gelişen inaktivite nedeniyle zayıflar ve eklem çevresi kaslar atrofik (hacimce azalma) bir görünüm alabilir.
Osteoartrit Nedenleri
Osteoartrite neden olan etmenlerin tam olarak ne olduğu hala bilinmemektedir. Bunun sadece “yıpranma” olmadığını ve osteoartrit gelişme riskinin bir dizi faktöre bağlı olduğu son dönemde yapılan araştırmalar neticesinde bilinmektedir. Eskiden yaşlanmanın ve travmanın kaçınılmaz bir sonucu olan dejeneratif bir hastalık olarak kabul edilen osteoartrit artık metabolik olarak dinamik, temelde onarıcı ve tedaviye giderek daha uygun hale gelen bir süreç olarak görülmektedir. Bununla birlikte osteoartrite neden olan genel risk faktörleri arasında yaş, cinsiyet, obezite, kemik yoğunluğu, genetik, eklem yapısı, meslek ve spor alışkanlıkları da yer almaktadır.
Osteoartrit Nasıl tedavi edilir?
Osteoartrit yavaş yavaş başlar ve ilerleyici bir seyir gösterir ancak ağrıyı önlemek veya en aza indirmek, hareket kısıtlılığını engellemek ve prognozu (seyrini) yavaşlatmak için hastalığı yönetmenin yolları vardır. Osteoartrit tedavisinde amaç, semptomatik iyileşme ile ağrı semptomlarının azaltılması, fonksiyonel kapasitenin ve günlük yaşam kalitesinin arttırılmasıdır.
Konservatif tedavi seçenekleri arasında; hasta eğitimi, aktivite modifikasyonu, fizyoterapi egzersizleri, beslenme düzenlemesi, kortikosteroid enjeksiyonları yer almaktadır.
Osteoartrit için uygulanacak fizyoterapi egzersizlerinden önce mutlaka ayrıntılı değerlendirme ve analiz uygulanmalıdır. Elde edilen bulgular sonucunda uygulanacak egzersiz programları kişiye özel olarak planlanmalıdır. Egzersiz tedavisi kas iskelet sisteminde kas kütlesinde ve kuvvetinde artma, eklem hareket açıklığında artma ve düzelme, reaksiyon zamanında düzelme, dengeyi geliştirerek düşmede azalma gibi faydalar sağlar. Ayrıca egzersiz, kişinin günlük yaşam aktivitelerindeki fiziksel bağımsızlığın ve yaşam kalitesinin artmasına yardımcı olur.
Osteoartrit olan eklem çevresindeki kasların kuvvetlendirilmesi eklem üzerine binen yükün azalmasını sağlayarak kıkırdakta meydana gelen dejenerasyonların ilerlemesini yavaşlattığı ve şok emilimini düzelttiği yapılan çalışmalarda bildirilmiştir.