Menisküs ve Fizyoterapi
Menisküs ve Fizyoterapi
Menisküs ve Fizyoterapi
Menisküs, en sık karşılaşılan eklem yaralanmalarından biridir. Gençlerde oluşan menisküs yırtıkları genellikle spor yaralanmalarında oluşmaktadır.
Tedavi edilmeyen yırtıklar, özellikle sporcuların kariyerini olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Yaşlılarda ise vücudun yıpranmasına bağlı olarak oluşan menüsküs yaralanmaları, çeşitli yöntemlerle tedavi edilebilmektedir.
Menisküs tanısı koyarken muayene, MR veya tanı amaçlı artroskopiden yararlanılmaktadır.
Menisküs Nedir?
Menisküs diz eklemi içinde bulunan C şeklindeki yapılara denilir. Diz eklemini meydana getiren bacak ve uyluk kemikleri arasında bulunmaktadır.
Her dizde iç ve dış olmak üzere 2 adet menisküs yer alır. Bunlar diz ekleminin önemli parçalarındandır. Menisküslerle ilgili problemler genelde daha çok mücadele sporlarını yapan sporcuların yaşadığı sorunlardır.
Bazen çok büyük bir problem olduğunda bu sorun sporcuların spor hayatlarını tamamen bitirebilmektedir. Dizin fazla zorlanması ile oluşan bu problemler herkesin yaşayabileceği de durumlardır.
Modern tıpla ile birlikte menisküs yırtıklarının tedavisi artık daha kolay ve hızlı bir şekilde yapılabilmektedir.
Menisküs Yırtığı Nasıl Gelişir?
Menisküs; oturur pozisyondan ayağa kalkma, zıplama veya ani vücut dönüşleri sırasında dize gelen yükün absorbe edilmesi ve diz hareketlerinin daha kolay bir şekilde yapılması gibi görevler üstlenmektedir.
Bununla birlikte, bu hareketler sırasında kişinin fiziksel özellikleri ve yapılan hareketin şekline göre menisküs dokuları değişen derecelerde hasara uğrayabilir.
Özellikle futbol, basketbol veya tenis gibi dize binen yükün göreceli olarak daha fazla olduğu veya ani yön değiştirme hareketlerinin sık sık yapıldığı spor aktiviteleri sırasında menisküslerin yaralanma riski artmaktadır.
Menisküs Yırtığı Neden Olur?
Yapılan bilimsel araştırmalar menisküs zedelenmelerinin genellikle çocukluk ve ergenlik dönemlerinde meydana geldiğini göstermektedir.
Bu durumun temel nedeni bu dönemde spor aktivitelerinin diğer dönemlere göre fazla yapılması ve bacak kaslarının ve vucüt koordinasyonunun henüz tam gelişmeden kişinin tek bir aktiviteye yoğun efor harcanmasıdır.
Bununla birlikte, yaşla beraber, menisküs dokusunda zayıflama veya elastikiyetinde azalma görülebilir. 40’lı yaşlardan itibaren, menisküs dokuları yaralanmaya açık hale gelir.
Aynı zamanda, günlük yaşam aktivitelerinde ve ani ayağa kalkma veya ağır yük kaldırma gibi hareketlerde menisküsler zarar görebilir.
Genç yaşlara nazaran ileri yaşta görülen menisküs yırtıklarının daha zor iyileştiği ve sıklıkla dejenerasyonla sonuçlandığı unutulmaması gerekir.
Halk arasında eklem kireçlenmesi olarak bilinen osteoartrit görülme ihtimali ise hastalarda diz eklemi yapısında meydana gelen bozulmalara bağlı olarak artar.
Benzer şekilde, eklemlerde hasara yol açan çeşitli romatolojik hastalıklarıda, iyileşmenin de zorlaşmasına bağlı olarak menisküs zedelenmeleri daha ağır şekilde seyredebilir.
Menisküs Belirtileri Nelerdir?
Menisküs yırtıklarının en belirgin klinik belirtisi ağrıdır. Ağrı genellikle dizin bükülmesi sırasında ortaya çıkar. Bununla birlikte hasarın boyutuna göre, dizde kilitlenme, takılma ve krepitayon şikâyetleri de olabilmektedir.
Merdiven çıkıp inme esnasında ve çömelme hareketi ile Menisküste sıkışma artacağından ağrı artabilir ve bükülen dizde kilitlenme meydana gelebilir.
Menisküs yırtığı oluşan dizin eklem içinde sıvı artışı da olabilir. Hastalar genellikle bunu dizde şişlik, dolgunluk veya ağırlık hissi olarak tanımlarlar.
Tüm rahatsızlıklarıda olduğu gibi menisküs yırtıklarında da erken tanı önemlidir. Menisküsün uzun süre yırtık olarak kalması sonucunda dizde stabilite problemleri ortaya çıkabilir ve buna bağlı olarak diz eklemi içinde kireçlenme ve kıkırdak hasarı görülebilir.
Menisküs Tedavisi Nasıl Yapılır?
Hastalara uygulanan tedavi yöntemi, yaralanma ve yırtıkların büyüklüğüne göre değişiklik gösterir.
Akut durumlarda yaralanma bölgesine buz kompres yapılması, dizin vücuttan daha yüksek bir konumda tutulması ve istirahat, tedavide önemli bir rol oynamaktadır.
Dizlerde yaşanan ağrılar, takılmalar ve ödem ise hastaların günlük yaşamlarını oldukça kısıtlamaktadır.
Bu nedenle şikayetler oluştuğu anda, hiç vakit kaybetmeden hastaya tanı konulması ve uygun tedaviye başlanması menisküs yaralanması açısından ciddi öneme sahiptir.
Aksi takdirde günlük aktivitelerle birlikte hastaların spor faaliyetleri de sekteye uğramaktadır. Ayrıca tedavi edilmeyen yırtıklar, eklemlerde ve kemiklerde aşınmaya neden olarak erken yaşta “gonartroz” adı verilen diz kireçlenmesine sebep olmaktadır.
Bu sorunların önüne geçmek için kullanılan tedavi yöntemleri ise egzersiz ve ilaç tedavisi ile cerrahi tedavi olmak üzere iki ana başlıkta ele alınmaktadır.
Egzersiz ve İlaç Tedavisi
Düşük dereceli yırtıklarda muayene ve tanı işlemlerinin ardından doktorun önerdiği ilaç ve fizyoterapistler tarafından verilen egzersizler ve düzenli bir beslenme programı ile menisküslerde oluşan hasar giderilebilmektedir.
Bu egzersiz ve ilaçların yanı sıra hastaların belli bir süre istirahat etmeleri gerekmektedir. Menisküs fizik tedavi ile iyileştirilebilir olduğunda, verilen egzersiz programına sadık kalmak iyileşme sürecinde büyük bir önem taşımaktadır.
Aksi takdirde düşük dereceli yırtıklar ilerleyerek cerrahi tedavi gerektirebilmektedir.
Menisküs Yırtıklarında Cerrahi Tedaviler
Menisküs tedavisi için kullanılan bir yöntem olan cerrahi operasyonlarda, sadece yırtık olan parçanın çıkarılması işlemine menisektomi, menisküsün tamamının çıkarılması işlemine total menisektomi, yırtıkların birbirine dikilmesine işlemine menisküs tamiri denilmektedir.
Ayrıca menisküs nakli de cerrahi seçenek olarak kullanılmaktadır.
Artroskopik ameliyatlarda açık cerrahi operasyonlar yerine artroskopik cerrahi adında kapalı yöntemler ile yapılmaktadır.
Cihaz eklemin içini görmek için küçük bir kesini açılması ile içeri yerleştirilir. Daha sonra çeşitli araçlar ile yırtık onarılabilir. Bu operasyon genel anestezi ile yapıldığı gibi epidural, lokal veya spinal anestezi şeklinde de yapılabilir.
Bu yöntem genellikle hafif ağrı yapan bir işlemdir. Ağrı ameliyat süresine, yırtığın çeşidine ve yapılan cerrahi yöntemlere göre değişmektedir. Ameliyat genelde 30-45 dakika arasında sürmektedir.
Son yıllarda geliştirilen bir yöntem olan menisküs nakli işlemi yırtığın büyük ve onarılamayacağı durumlarda kadavralardan alınan menisküsler ile yapılmaktadır.
Ameliyat Sonrası Yapılacaklar Ve Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
Bu ameliyatlardan belirli bir süre sonra dize hareket ve güç kazandırmak için mutlaka fizyoterapi egzersizleri yapılmalıdır. Fakat bu egzersizler tedavi sürecine göre özel olarak belirlenmeli ve kademe kademe ilerlenmelidir.
Özellikle erken dönemde çömelmeye ya da ağırlık kaldırmaya yönelik egzersizlerden mutlaka kaçınılmaldır. İyileşme süreçleri ise hasarın durumuna ve operasyonun başarısına göre değişmektedir. İyileşme süreci herkes için farklı şekilde olmaktadır.
Aynı zamanda operasyon bölgesinin ilk zamanlarda su ile temasından kaçınılmalıdır. Uyurken ve dinlenirken bacak kalp hizasından yüksekte durmalıdır.