Hematokrit (Hct) düşüklüğü ve yüksekliği
Hematokrit (Hct) düşüklüğü ve yüksekliği
Hematokrit testi, genellikle diğer kan hücrelerinin sayımı ve özelliklerinin belirlendiği kan sayım cihazları ile birlikte yapılan bir testtir. Özellikle bebeklerde tek başına hematokrit testi de yapılabilir.
Hematokrit testi, genellikle diğer kan hücrelerinin sayımı ve özelliklerinin belirlendiği kan sayım cihazları ile birlikte yapılan bir testtir. Özellikle bebeklerde tek başına hematokrit testi de yapılabilir. Bu test, kan dolaşımında bulunan ve alyuvar adı verilen kırmızı kan hücrelerinin toplam kan hacmine oranını gösterir. Kadın ve erkeklerde farklı düzeylerde bulunan ve %35 %50 arasında bulunabilen hematokrit, yeni doğan bebeklerde %50-70 arasında bulunabilir. Bebek büyüdükçe oranlar da değişir. Aşağıda hematokrit düzey değişikliklerinin ne anlama geldiği anlatılmıştır.
Düşük hematokrit değeri ne ifade eder ?
Hematokrit testinin ve bunun yanında alyuvar sayısı ile hemoglobinin düşük çıkması “kansızlık” adı verilen bir klinik durumu belirtir. Yetersiz kırmızı kan hücreleri nedeniyle vücut hücrelerinin ihtiyacı olan oksijen tam olarak sağlanamadığından, kişi kendini yorgun ve bitkin hisseder. Küçük bir fiziksel aktivite bile kişiyi yorar.Talasemi veya Akdeniz anemisinde olduğu gibi, hemoglobin üretiminde azalmaya yol açan hastalıklarda da hematokrit düşüktür.
Akut veya kronik kanamalarda da hematokrit testi düşük çıkar. Kanamalar, kan dolaşımındaki kırmızı kan hücresi sayısını düşürdüğü için hematokrit düşer.
Demir veya B12 ile folik asit eksikliklerinde kırmızı kan hücrelerinin yapımındaki azalmaya bağlı olarak hematokrit düşük çıkar.
Kemik iliğinin çeşitli enfeksiyonlar, radyasyon, kemoterapi gibi nedenlerle harap olduğu durumlarda kırmızı kan hücrelerinin üretilememesi nedeniyle hematokrit düşük bulunur.
Böbrek yetmezliklerinde, kırmızı kan hücrelerinin üretimini tetikleyen eritropoetin adlı maddenin yapılamaması nedeniyle azalan kırmızı kan hücre üretimi sonucunda hematokrit düşer.
Yüksek hematokrit değeri ne ifade eder ?
- Yüksek çıkan hematokrit sonucunun en sık rastlanan nedeni, susuz kalmaktır. Susuzluk nedeniyle kanın sıvı hacmi azalacağından, hücresel kısım göreceli olarak yükselir. Yeterli sıvı alımı sonrası hematokrit normale döner.
- Aşırı kırmızı kan hücresi üretilen “polistemia vera” adlı hastalığa bağlı olarak hematokrit yükselir. Çünkü toplam kan hacmi içindeki kırmızı kan hücresi miktarı artmıştır.
- Akciğer hastalıklarında vücuda az oksijen gönderileceğinden, kemik iliği daha fazla kırmızı kan hücresi üretip açığı kapatmaya çalışır. Bu durumda da hematokrit artar.
- Aşırı eritropoetin üretimine sebep olan böbrek tümörleri yüksek hematokrit sebeplerindendir.
- Sigara içilmesi de hematokriti yükseltir.
- Yüksek irtifada yaşayan kişilerde de yüksek hematokrit düzeylerine rastlanır.
Hematokrit testi ne zaman istenir ?
Hematokrit testi, kırmızı kan hücrelerinin üretimi ve yaşam süresi ile ilgili yukarıda sayılan problemler olduğu düşünüldüğünde istenen bir testtir.Ancak hematokrit testi, bu problemlerin sebebini ortaya koymaz. Kırmızı kan hücreleri ile ilgili problemlerin sebebini belirleyebilmek için farklı bazı testler daha yapılmalıdır. Örneğin, düşük bir hematokrit düzeyi ve halsizlik, bitkinlik, çabuk yorulma gibi şikayetleri olan bir hasta ile karşılaşan doktorun aklına ilk gelen teşhislerden biri kansızlıktır.
Kansızlığın sebebini belirlemek için hematokrit testine ilave olarak; serum demir testi, demir bağlama kapasitesi ve ferritin testi gibi testler istenebilir. Böylece kansızlığın demir eksikliğine bağlı olup olmadığı anlaşılır ve doktorun yapacağı tedavi buna göre şekillenir.